สลากกินแบ่งกับมูลค่าทางธุรกิจ เมื่อความหวังแปรเปลี่ยนเป็นกลไกเศรษฐกิจ

“ลอตเตอรี่” หรือ “สลากกินแบ่งรัฐบาล” ไม่ใช่เพียงแค่กระดาษหนึ่งใบที่สร้างความหวังให้กับผู้ซื้อทุกครึ่งเดือน แต่ยังเป็นฟันเฟืองสำคัญในระบบเศรษฐกิจระดับชาติ ที่มีผลกระทบตั้งแต่ผู้จำหน่ายรายย่อย ผู้ค้าส่ง หน่วยงานรัฐ ไปจนถึงอุตสาหกรรม ตรวจหวยออนไลน์ ที่เกี่ยวข้อง ทั้งเทคโนโลยี การสื่อสาร และการเงิน บทความนี้จะพาผู้อ่านเจาะลึกถึง มูลค่าทางธุรกิจของสลากกินแบ่ง ในหลายมิติ ทั้งในด้านรายได้ ความเคลื่อนไหวของตลาด การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมผู้บริโภค และผลกระทบต่อเศรษฐกิจภาพรวมสลากกินแบ่ง องค์กรธุรกิจภายใต้การบริหารของรัฐสลากกินแบ่งรัฐบาลจัดอยู่ในรูปแบบ “รัฐวิสาหกิจ” ภายใต้การควบคุมของสำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาล ซึ่งเป็นองค์กรที่มีเป้าหมายหลักคือจัดจำหน่ายสลากให้เป็นไปตามกฎหมาย และในขณะเดียวกันก็สร้างรายได้กลับคืนสู่รัฐในรูปแบบของ รายได้จากการจำหน่ายสลาก โดยมีสัดส่วนจัดสรรดังนี้:

- 60% จ่ายคืนเป็นรางวัล

- 23-28% ส่งเป็นรายได้แผ่นดิน

- 12-15% เป็นค่าบริหารจัดการ (ต้นทุนจัดพิมพ์ ค่าใช้จ่ายสำนักงาน ค่าคอมมิชชันผู้ขาย ฯลฯ)

ในปี พ.ศ. 2566 มูลค่าการจำหน่ายสลากกินแบ่งโดยรวมของประเทศไทยอยู่ที่กว่า 240,000 ล้านบาทต่อปี ทำให้สำนักงานสลากฯ กลายเป็นหนึ่งในรัฐวิสาหกิจที่สร้างรายได้สูงสุดให้แก่รัฐบาลไทยโรงพิมพ์ของสำนักงานสลากฯ ต้องใช้เทคโนโลยีความปลอดภัยสูงใกล้เคียงกับการพิมพ์ธนบัตร ซึ่งส่งผลให้เกิดการจ้างงาน และความร่วมมือกับบริษัทเทคโนโลยีการพิมพ์ขั้นสูงตัวแทนจำหน่ายสลากกว่า 200,000 รายทั่วประเทศ

 สลากกินแบ่งในฐานะ อุตสาหกรรมขนาดใหญ่

แม้จะเป็นธุรกิจที่ขับเคลื่อนโดยรัฐบาล แต่ตลาดสลากกินแบ่งก็มีลักษณะคล้ายกับอุตสาหกรรมเอกชนขนาดใหญ่ เพราะมีเครือข่ายซัพพลายเชนและการจัดจำหน่ายที่ซับซ้อน ประกอบด้วยโรงพิมพ์และเทคโนโลยีการจัดพิมพ์สลากได้แก่ ร้านโชห่วย แผงลอย ตลาดนัด และช่องทางออนไลน์ ซึ่งล้วนมีส่วนในระบบเศรษฐกิจฐานรากธุรกิจแพลตฟอร์มจำหน่ายสลากออนไลน์เช่น กองสลากพลัส หรือ Thelottovip ที่เข้ามาเปลี่ยนรูปแบบการขายเข้าสู่ดิจิทัล และเชื่อมโยงกับระบบการเงินออนไลน์มูลค่าตลาดสลากกับการหมุนเวียนของเงิน

เม็ดเงินหมุนเวียนจากสลากกินแบ่งมีอิทธิพลต่อเศรษฐกิจในหลายระดับ หวยออกวันนี้ ระดับบุคคลคนไทยจำนวนมากซื้อสลากด้วยความหวังจะเปลี่ยนชีวิต โดยเฉลี่ยคนไทยใช้เงินกับลอตเตอรี่ราว 400-1,000 บาท/เดือน ส่งผลให้เม็ดเงินจำนวนมหาศาลหมุนเวียนในระดับครัวเรือน โดยเฉพาะในชนบทหรือชุมชนที่มีรายได้ปานกลางถึงต่ำระดับท้องถิ่นผู้ขายรายย่อย เช่น คนพิการหรือผู้สูงอายุที่รับโควตาจากรัฐบาลจะมีรายได้จากการขายสลาก ซึ่งช่วยพยุงเศรษฐกิจชุมชนระดับมหภาครัฐบาลนำรายได้จากสลากไปรวมในงบประมาณแผ่นดิน ใช้ในการพัฒนาสาธารณูปโภค การศึกษา สาธารณสุข และโครงการสังคมต่างๆการแข่งขันในตลาดลอตเตอรี่: ดิจิทัลเปลี่ยนเกมในช่วง 5 ปีหลังมานี้ ตลาดสลากได้เข้าสู่ยุค Digital Disruption อย่างเต็มตัว โดยมีความเปลี่ยนแปลงสำคัญหลายประการแอปเป๋าตังและสลากดิจิทัล
รัฐเปิดขายสลากผ่านแอปฯ “เป๋าตัง” ในราคา 80 บาทตรงตามหน้าสลาก ส่งผลให้สลากใบขายยากขึ้น เนื่องจากผู้บริโภคเข้าถึงราคายุติธรรมได้สะดวกแพลตฟอร์มเอกชนแบบ B2C และ C2Cเช่น กองสลากพลัส (ปัจจุบันปิดกิจการ) ที่นำเสนอประสบการณ์การซื้อที่ทันสมัย จับกลุ่มผู้ใช้โซเชียลมีเดีย พร้อมบริการจัดส่ง จนสามารถสร้างรายได้เฉลี่ย- หลายพันล้านบาทต่อเดือนAI กับการวิเคราะห์เลขขายดีธุรกิจลอตเตอรี่ในยุคใหม่ยังใช้เทคโนโลยีวิเคราะห์พฤติกรรมผู้ซื้อ เพื่อเสนอเลขที่มีแนวโน้มขายดี รวมถึงระบบติดตามยอดขายแบบเรียลไทม์

ธุรกิจที่ได้รับอานิสงส์จากการเติบโตของสลากกินแบ่ง

สลากกินแบ่งไม่ได้ส่งผลแค่กับผู้ขายและผู้ซื้อโดยตรง แต่ยังสร้าง “เศรษฐกิจพ่วง” ให้กับหลากหลายอุตสาหกรรม เช่น:ธุรกิจสื่อและคอนเทนต์สำนักข่าว เว็บไซต์ YouTube เพจ Facebook หรือ TikTok จำนวนมากผลิตคอนเทนต์เกี่ยวกับเลขเด็ด รีวิวเลขจากสำนักดัง หรือการถ่ายทอดพิธีกรรมเสี่ยงโชคธุรกิจสินค้าความเชื่อวัตถุมงคล เครื่องราง เสื้อผ้ามงคล ปลุกเสกวัตถุมงคล หรือแม้กระทั่งซองหวยกล่องโชค ต่างก็ขายดีช่วงใกล้หวยออกธุรกิจการท่องเที่ยวและทัวร์ขอหวยวัดดังอย่างคำชะโนด วัดสว่างอารมณ์ หรือศาลเจ้าต่าง ๆ กลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวขอเลขเด็ด พร้อมขายแพ็กเกจทัวร์ วัตถุมงคล ของฝาก สั่งซื้อหวยออนไลน์ และอาหารในพื้นที่ธุรกิจการเงินมีบริการทางการเงินบางส่วนที่เกี่ยวข้องกับสลาก เช่น การกู้เงินเพื่อซื้อลอตเตอรี่จากยี่ปั๊ว (แม้จะไม่เป็นทางการ) รวมถึงบางคนใช้บัตรเครดิตหรือเงินใน e-Wallet จ่ายลอตเตอรี่โดยตรงมุมกลับ: ปัญหาเชิงเศรษฐกิจจากสลากกินแบ่งแม้จะมีมูลค่าทางเศรษฐกิจสูง แต่ก็ต้องยอมรับว่าสลากกินแบ่งมี ผลกระทบเชิงลบ เช่นกัน:กระตุ้นพฤติกรรมบริโภคที่ไม่ยั่งยืนบางกลุ่มซื้อสลากอย่างต่อเนื่องแม้มีรายได้น้อย หวังจะ “รวยทางลัด” ทำให้ขาดการวางแผนทางการเงินราคาขายเกินหน้าใบ 80 บาททำให้ผู้บริโภคเสียเปรียบ และเกิดการผูกขาดจากผู้ค้ารายใหญ่การค้าที่พึ่งพาสลากผู้ค้าหลายราย โดยเฉพาะคนพิการหรือผู้มีรายได้น้อย อาจเสี่ยงต่อรายได้ที่ไม่แน่นอน หากระบบจัดจำหน่ายมีการเปลี่ยนแปลงกะทันหันโอกาสใหม่ของธุรกิจในยุคลอตเตอรี่ดิจิทัล

ในระยะยาว สลากกินแบ่งอาจพัฒนาไปสู่รูปแบบใหม่ ๆ ที่เปิดโอกาสทางธุรกิจเพิ่มเติม เช่น:NFT-Lottery หรือ สลากบน Blockchainในบางประเทศเริ่มทดลองระบบสลากที่ผูกกับคริปโตฯ และ NFT ซึ่งอาจทำให้เกิดธุรกิจใหม่ ๆ เช่น ตลาดซื้อขายสลากดิจิทัลแบบสะสมGamification + ล็อตเตอรี่
การเพิ่มองค์ประกอบเกมลงในระบบการซื้อขายสลาก เช่น ระบบสะสมแต้ม หรือเล่นเกมแลกสิทธิ์พิเศษ ซึ่งอาจ ที่มีมูลค่าเชิงเศรษฐกิจสูงและส่งผลกระทบหลายมิติ ทั้งในด้านการเงิน ความเชื่อ การตลาด และเทคโนโลยีในโลกที่เทคโนโลยีเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว สลากกินแบ่งก็ปรับตัวตามอย่างต่อเนื่อง และกำลังก้าวสู่ยุคดิจิทัลเต็มรูปแบบ พร้อมสร้างโอกาสใหม่ ๆ แก่ภาคธุรกิจและผู้บริโภค แต่ในขณะเดียวกันก็ต้องตระหนักถึงความเสี่ยงด้านสังคมที่อาจเกิดขึ้น หากขาดการกำกับดูแลอย่างมีประสิทธิภาพ